World No Tobacco Day 

Handumon sa Mayo 31 

Rey Anthony Chiu 

TAGBILARAN CITY, Bohol. May 24, 2013 (PIA) – Human sa daw walay epektong kampanya batok sa pagpanigarilyo, nahukman sa World Health Organization (WHO) ug mga kaabag niini nga sagopon ang mga makapugos nga lakang aron kakubsan ang manigarilyohay. 

Karong Mayo 31, sama sa nasandang kalihukan matag tuig, handumon na usab sa tibuok kalibutan ang World No Tobacco Day, dungan sa pagpadayag sa mga risgo sa lawas nga dala sa pagpanigarilyo ug pagdason sa mga epektibong palisiya aron kunhoran ang paggamit sa tabako. 

Nagtuo ang WHO nga ang tabako mao lamay bugtong nagdalag daling kamatayon nga mahimong kapugngan. 

Ang pagpanigarilyo kasamtangang mopatay sa usa sa napulo ka tawo karon, matud sa usa ka pagtuon. 

Ning tuig 2013, gisagop sa mga nagduso sa oagpaundang sa bisyo sa panigarilyo ang pagpa-undang sa mga pahinumdom, paghaylo ug paggamit sa mga kompanya sa sigarilyo isip sponsor sa mga kalihukang sosyal. 

Kini usab nga lakang subay sa gilatid sa WHO Framework Convention for Tobacco Control (WHO FCTC) alang sa tanang nasud nga milagda sa lihok batok sa panigarilyo. 

Napakita na sa edidensya nga ang comprehensive advertising bans makaganoy ngadto sa pagkunhod sa kabag-on sa mga tawong magsugod pa lamang ug padayong nagpa-aso. 

Napakita usab sa mga stadistika nga ang pag ban sa tobacco advertising ug sponsorship usa sa mga labing epektibong paagi sa pagkaltas sa panginahanglan sa tabako. 

Kasamtangang kubos lang sa 10% ang mga tawo sa kalibutan nga nagpasilong sa comprehensive advertising ban, segun sa pagtuon sa WHO. 

Ang epeidemya sa sigarilyo mipatay og dul-an sa 6 milyones ka tawo matag tuig, diin halso 600,000 niini dili mga tigtabako aron makasimhot sa aso sa sigarilyo sa mga kauban sa balay o trabaho-an. 

Tumong sa World No Tobacco Day mao ang pagtampo sa pagpanalipod sa mga hererasyon dili lamang sa maka-matay nga epekto sa pagpanabako apan usab sa kahasol nga bitbit sa pagsimhot sa aso sa tabako niadtong mga dili unta manabako.

=============

ALS sa Bohol nag-malampuson 

2,400 ang nakapasar sa A & E 

Rey Anthony Chiu 

TAGBILARAN CITY, Bohol. May 24, 2013 (PIA) – Nanghinaut ang mga tinugyanan sa Department of Education (DepED) nga pagpadayon na ang hapsay ang ilang programa sa Alternative Learning System (ALS). 

Kini human nakab-ot sa DepEd Bohol ang dakung kalampusan dihang mikabat na sa 2,400 ka kabataan ang ilang nahatagan sa espesyal nga programa sa edukasyon ang nakapasar sa Accreditation ug Equivalency (A&E) Examinations ning tuiga. 

Matud sa website sa DepEd, ang ALS A&E Test nga kanhi nailhan isip Nonformal Education A&E Test usa ka pasulit gamit ang papel ug lapis, ug kini gidesinyo aron masukod ang kayang maabot sa kahibalo sa usa ka bata nga wala makahuman sa elementary o high school. 

Matud ni Desiderio Deligero sa local nga Division sa Bohol, ang mga makapasar ning eksamen hatagan sa diploma ug lagdaan sa Kalihim sa DepED nga nag matuod nga patas na sila og kahibalo sa mga mitapos sa pormal nga edukasyong elementary ug high school. 

Alang sa mga makapasar sa elementary level, ang ilang diploma magmatuod nga mahimo na nilang magpa-enrol sa high school o sa kolehiyo kon nakapasar sa eskamen nga A&E alang sa high school, pasabot ni Deligero, kinsa hepe sa resource generation ug mobility sa DepEd Bohol Division. 

Tumong sa ALS A&E kadtong mga miundang sa pagtungha sa elementarya nga wala pay 11 anyo sa pagkuha sa pasulit o sa high school drop-out nga labing menos 15 anyo sa adlaw sa pag-eksamen, nga makakuha sa dili pormal nga pagtuon aron maka-apas sa ilang mga kaedad nga nagtungha sa pormal nga edukasyon. 

Gawas niana, gitumong usab sa ALS ang mga wala makapasar sa unang A&E, kadtong mga makamao mobasa og suwat nga nagtrabaho na isip mga trabahante sa industriya, mga asawa nga napaundang sa pagtungha kay naminyo og sayo, mga katabang nga wala katiwas sa eskwela, mga may kabilinggan ug kadtong mga kabubot-on nga makahuman sa pagtungha apan walay panahon alang niini. 

Ang pagtapos sa ALS ug pagpasar sa A&E dako na og ikatabang sa usa ka trabahante tungod kay sama na siya og misubay sa pormal nga eskwela, ug mahimong ma-taas na ang iyang educational attainment.