Wednesday, November 08, 2017

Lumad Eskaya lang may 
ancestral domains dinhi

TAGBILARAN CITY, November 7, 2017 (PIA)--Sa tulo ka mga pundok nga giisip nga lumad dinhi sa Bohol, ang Eskaya lamang ang may katungod sa pag-angkon sa ilang ancestral domains o yuta alang sa ilang kaliwatan. 

Kini tungod kay ang mga Eskaya lamang sa tulo ka mga lumad nga nia sa Bohol ang maka-angkon nga sukad masukad, dinhi gyud sa Bohol ang ilang kagikanan, matud sa hepe sa National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) dinhi sa Bohol. 

Gibutyag ni Sisinio Amplayo nga sa tulo ka mga pundok sa lumad sa Bohol, ang mga Badjao nakakuha nag ilang ancestral domains sa kadagatan sa Zamboanga samtang ang mga Ati, may mga napahat usab nga kayutaan alang sa ilang kaliwatan didto sa Negros Islands. 

Ang mga Badjao, o mga lumad nga nabuhi sa dakong higayon sa kadagatan, nahitapnas sa Bohol gikan sa Zamboanga ug gani kon may mamatay man sa ilang mga kadugo, dalhon kinig balik sa Zamboanga, segun sa mga tinubdan. 

Sa laing bahin, ang mga Ati nahidangat lamang sa Bohol ug dili gayud lumad nga taga Bohol, matud ni Amplayo. 

Mahisangon sa NCIP ang responsibilidad sa pagpaduso sa mga katungod sa mga lumad segun sa Republic Act 8071, ug sa pagpaneguro nga kini makabaton og katumanan, dugang sa Information Officer sa NCIP, Emilou Gonzaga. 

Si Gonzaga, kinsa usa usab ka sakop sa lumad nga nabuhi sa Mindanao, mipasabut nga kon may dugo nga lumad, responsibilidad gayud sa NCIP nga pangitaon sila aron maihap og mapahibaw sa ilang mga lumadnong katungod. 

Gawas sa pag-census sa mga lumad, natahasan usab ang NCIP sa pagtumbok sa mga utlanan sa mga kayutaan nga gihatag sa kagamhanan sa mga lumad alang sa ilang mga kaliwatan. 

Gidugang ni Amplayo nga bisan dinhi sa Bohol, daghan na nga kayutaan nga natumbok nga lakip sa ancestral domains sa mga Eskaya ang nakuha na pinaagi sa mga palit sala sa walay tukmang sukod og pagtumbok sa mga utlanan niini. 

Karong mga panahona, gidason sa NCIP Bohol nga ilang sakaon ang mga kabukirang gipamuy-an sa mga Eskaya aron ilhon na ang mga utlanan nga gitumbok sa balaod nga ilaha gayud (delineation) og itumbok na ang mga yuta nga dili mabaligya kay napahat sa kaliwatan.

Una na nga napasupot sa mga Eskaya ang Certificate for Ancestral Domain Claim (CADC) ug ang Certificate of Ancestral Domian Title (CADT) aron piha na gayud nga ika award na sa tribu ang kayutaan nga ilaha segun sa balaod. 

Segun sa CADC sa Eskaya, may 3,172 ektaryas nga mga kayutaan sa mga bukirang bahin sa Bohol ang gipahat na alang sa mga lumad Bol-anong tribu. 

Dala sa nahisgutang delineation, giawhag sa NCIP kadtong may mga gihuptang mga tenurial instruments apan kansang yuta nasulod sa mga ancestral domains sa pag-andam sa ilang mga papeles. 

Kini aron kon mapamatud-an nga may legal nga basehan ang paghuput sa kayutaan sa mga pribadong tawo o kompanya apan nasulod na sa Ancestral domains, mahimoan na kini sa tukmang lakang og dili na maapil sa titulo unya alang sa CADT, aghat ni Amplayo. (rahc/PIA-7/Bohol)

Andama ang mga papeles o dokumentos, agaht ni NCIP Bohol Sisinio Amplayo ngadto sa mga nakakuhag yuta sulod sa mga ancestral domains dungan sa delinenation nga nagpanghitabo karon sa mga kayutaan sa Eskaya. (rahc/PIA-7/Bohol) 



No comments: