DA buot padak-an ang ani 

paggamit sa hybrid seeds

TAGBILARAN CITY, Bohol, November 15 (PIA)—Sa pagtanum sa hybrid pa lang, ang kasamtangan nga 2.8 metriko tonelada nga ani sa us aka ektarya nga luna, makaabut na sa 8 metriko toneladas. 

Kini, magpasaka na sa 350% nga ani nga sarang ikasapal na unya sa kadu nga kakuwangon sa ani sa Bohol subay sa kasayuran sa ani gikan sa Philippine Statistics Authority (PSA) sa buwan sa Enero ngadto sa Hulyo. 

Natala lamang ang 93.25% nga ani sa Bohol niadtong 2017, nga kuwang pa ngani nga ipakaon sa mga Bol-anon. 

Dinhi, tumong sa mga tinugyanan sa Department of Agriculture (DA) nga kapadak-an pa ang ani aron dili na daku kaayo ang kakuwang sa humay dinhi. 

Dungan sa National Rice Awareness Month sa buwan sa Oktubre, gipadayag sa DA atul sa tigum sa Association of United Development Information Officers nga sa mi-aging tuig, dul-an sa 500 mil ka toneladas sa humay ang kakuwangon nga nasinati sa mga Bol-anon, ug kon wala pag napasulod nga bugas gikan sa gawas, hayan mas lisud pa ang nasinati nga milabay nga krisis sa bugas.

Matud ni Rice Monitor sa DA nga si Cecille Opada, 136, 955 metriko tonelada lamang nga humay ang giabut sa tulo ka tingtanum sa 2017, 10,000 ra unta ka metriko tonelada nga humay aron bastante na sa kadaghanon sa tawo sa Bohol. 

Apan, dala sa labihan nga pagkataas sa konsumo sa matag Bol-anon sa humay, mingburot ngadto sa dul-an sa 500 mil ka toneladas. 

Segun pa sa Philippine Statistics Authority sa ilang pagtuon, ang matag Bol-anon magkinahanglan og 109 ka kilo sa bugas humay sa usa ka tuig aron iyang konsumo, ang labing taas sa mga nanimuyo sa mga isla sa Central Visayas, segun pa ni Opada ngadto sa mga information officers. 

Sa kasamtangan nga kadaghanon sa mga Bol-anon nga 1,342, 872, alang sa mga Bol-anon lamang, makahurot na og 146, 856.33 metriko tonelada nga humay aron makaka-on og tarung. 

Tungod niini, kamolo ang DA karon sa pagpaneguro nga madugangan ang kinatibuk-an nga ani sa pipila ka natumbok nga mga pamaagi: pag-aghat sa mga mag-uuma sa paggamit sa mga tagud nga mo-ani og daghan, pagpasagup sa mga teknolohiya nga mopadaghan sa ani bisan pag sama lang gihapon ang luwang nga gitamnan ug sama gihapon nga kakugi, pagpakunhod sa usik gikan sa pag-abis, paggi-ok, pagpapalid, pagbuwad, pagpagaling ug sa pagtipig, ug sa pag-daginot sa usik nga linung-ag. 

Alang sa unang pito ka buwan ning tuiga, matud sa DA pinaagi ni Opada, wala pa makatunga ang abut sa mga umahan nga igo sa tanang Bol-anon. 

Sa usa na lamang ka tamnanan, kinahanglan nga nga maka-ani kita og 4, 101,768 ka metriko tonelada nga limpyo na nga bugas aron masapal ang panginahanglan sa pagkaon sa matag usa. 

Niini, miaghat ang DA ngadto sa mga mag-uuma nga modulo sa mga extension workers sa DA, aron katambagan sa tukmang igtatagud.

Sa paggamit sa hybrid nga humay, gikan sa kasamtangan nga average yield matag ektarya nga ngaa sa 2.8 metriko toneladas, napakita sa labing bag-ong rice forum sa Talibon nga kaya abton ang 8 toneladas sa matag ektarya. 

Segun gihapon sa kasayuran nga gipaambit sa PSA, bisan og miabut na unta og 122,797 ka metriko toneladas ang ani sa unang duha ka tingtanum sa Bohol, 66,255 metriko toneladas lamang ang nalimpyo human mapagaling. 

Kini kay kasamtangan nga ang post harvest nga proseso sa Bohol, daghan pa gihapon nga usik. 

Niini, mipahinumdom gihapon ang DA nga kauban sa ilang mga partner banks, makatanyag silag pahuwam alang sa mekanisasyon sa umahan. Niini, dili lamang madaginot ang usik sa pagproseso, mas modaku pa ang kita kay wala na may suholan sa pag-ani. 

Ug sa katapusan, sa pagpakunhod lamang sa usik nga linung-ag, isipon na sa kagamhanan nga makuhaan og 25 kilos ang matag consume sa us aka tuig sa usa ka tawo. 

Niini, mahimong motaas pa ang pagka-igo sa nai nga humay sa matag Bol-anon, matud sa DA. (rahc/PIA-7/Bohol) 

Anihonon nga hybrid rice didto sa Talibon niadtong Septembre mipakita og dako nga pagsaka sa abut sa labing menos katulo ka pilo sa kasagaran ngadto na sa ka unom ka pilo nga kita sa matag ektarya.