‘Evacuation’ angay kat-onan,

Kon may kusog nga paglinug

TAGBILARAN CITY, Bohol, Oct 29 (PIA)— Gikinahanglan nga magkat-on na ang mga tawo sa mga kalungsuran sa timog Bohol sa paghimo sa mass evacuation ngadto sa luwas nga evacuation site, agi og pangandam sa posible nga pagbanlas sa tubig kon mahitabo nga may kusog nga linog ga magtandog sa South Bohol Offshore fault.

Kini maoy pahimangno nga giluwatan sa Philippine Institue of Volcanology and Seismology (PHIVOLCS) pinaagi sa filed office chief niini nga si Engr Nolan Evangelista.

Kini usab human ang upat ka mga seismic monitoring stations sa Phivolcs dinhi sa Bohol nakamatikod sa sunod-sunod nga paglihok sa duha sa mga faults nga anaa sa ubos nga bahin sa Bohol nga nag-atubang sa Mindanao.

Ang duha ka mga tumbok nga mga faults nga may mga gihimong paglihok niining ulahing mga adlaw mao ang East Bohol fault nga maoy hinungdan sa permi nga paglinog sa Anda, Mabini, Pilar ug Duero, ug ang South Bohol Offshore fault nga maoy hinungdan sa paglihok nga namatikdan sa kadagatan sa Loay, Lila ug Panglao.

Segun sa Earthquake monitoring sa PhiVolcs, gikans a Oktubre 16 ngadto sa Octubre 26, ang Bohol’s South Offshore fault milihok sa 18 ka higayon, samtang ang East Bohol Fault milihok sa 6 sa higayon.

Hinuon, matud ni Engr Evangelista nga ang ginagmay nga paglihok, o kadtong anaa sa ubos nga magnitude, makaayo tungod kay pinaagi niini, makahungaw ang napundo nga kusog sa ilawom sa yuta, ug makuhaan ang kusog niini sa pagdagan sa panahon.

Apan, wala usab niya isalikway ang posibilidad nga ang South Bohol Offshore fault, makahimo sa kusog nga magnitude nga linug, nga delikado alang sa mga kalungsuran sa timog nga bahin sa Bohol.

Kon may magnitude 7 nga linog nga magagikan sa South Bohol Offshore Fault, mahimo kini nga tsunamigenic o makamugna sa tsunami.

Kon kana mahitabo, aduna lamay 5 minutos aron ang tsunami mobanlas sa mga ubos nga lugar sa tomog Bohol, mao nga kinahanglan na nga masayud ang tanan kon unsay ilang buhaton kon mahitabo.

Matud sa Phivolcs, una na nga gihimo sa ilang buhatan ang Ready Project diin ang San Antonio Duero ug Canmanico Valencia, pulos nga ubos nga lugar nga posibleng abton sa dagat kon magtsunami, gitudloan ang mga katawhan sa paghiklin ngadto sa ilang evacuation site.

Sa timog nga bahin sa Bohol, mamahimong delikado ang tsunami sa Anda, Mabini, Guindulman, Duero, Jagna, Garcia Hernandez, Valencia, Dimiao, Lila, Loay Alburquerque ug Baclayon.

Ug sanglit kining mga lugara, nabantang sa dagat, ang pagpahimutang sa mga panalipod aron may makasagang sa banlas sa dagat, maoy sustenable nga solusyon, matud ni Engr Evangelista.

Si Evangleista, kinsa nabansay sa linog didto sa nasud sa Japan mipaambit nga may nga engineering interventions ang Japan, alang sa Pilipinas nga walay igo nga ikagasto alang niini, ang pagpananum og bakhaw, daku nag ikatabang aron pahinayon ang banlas sa dagat, kun kini mahitabo.

Tungod niini, mas bentaha kon ang komunidad maandam alang niining mga possible nga panghitabo, matud sa Phivolcs. (PIABohol)

HUMAN SA LINUG, DAHUNOG UG MOKIBRA ANG DAGAT. Kon kini mahitabo, sa walay langan, dagan ngadto sa evacuation site, aron maseguro nga luwas, tambag ni Engr Nolan Evangelista sa PHIVILCS, didto sa Kapihan sa PIA. (PIABohol)