Sa buwan sa kidney…

Pagtomar sa food supplement

Mahimong “kontra” sa kidney

TAGBILARAN CITY, Bohol. May 31, 2013 (PIA) – Maghinay-hinay sa pagtomar sa mga food supplements. 

Kini maoy tambag sa mga doctor nga nakabantay sa koneksyon sa pagtomar sa mga giingong food supplements apan isug diay nga tambal nga maoy naka-ingon sa pagkadaut sa bato o kidney. 

Ang pahimangno gipagawas dungan usab sa pagsulod sa buwan sa Hunyo nga giilang Buwan sa Kidney.

Ang bato o kidney usa ka parte sa lawas sa tawo nga maoy maglimpyo sa dugo sa tawo, maglain sa mga hugaw gikan sa dugo aron ika-ihi o ilabay sa lawas ang hilo.

Ang kidney maoy magsala sa dugo nga naglatay sa kaugatan aron kuhaon ang mga hilo niini pagawas sa lawas aron limpyo na ang mobalik og latay sa kaugatan sa lawas, segun sa usa ka medical dictionary. 

Lakip usab sa trabaho sa bato ang pagpagawas sa sobrang tubig sa lawas aron ipabiling balanse ang mga maayong kemikal nga nagpadagan sa maayong panglawas, dugang pa. 

Apan, sa mga tawo nga may gipamati nga sakit sama sa diabetes ug high blood, ang pagtomar sa bisan unsa na lang nga tambal nga walay pagkonsulta sa mga doktor, mahimong makadamay sa bato, bahad sa mga mananambal.

Gani, gisugyot na hinuon aang pagsagop sa maayong lifestyle nga mas makaayo pa sa bato sama sa pagkaon og prutas, utanon, lagutmon ug mga grain-based nga pagkaon. 

Makaayo usab sa bato ang lomo nga karne ug isda apan kinahanglang dili kini parat. 

Sugyot pa usab sa mga eksperto ang kanunay nga pag-inum sa tubig ug paglikay sa mga softdrinks, paghimog regular nga ehersisyo ug pasingot bisan 30 minutos kada adlaw. 

Giingon na usab sa mga eksperto nga ang pagpanigarilyo usa sa rason nga makadaut sa kidney.

Gawas niana, giduso ang regular nga pagbantay sa blood pressure ug pagnaya-naya sa kaugalingon aron dili motaas ang pressure. 

Mas mahal ang pagpatambal kay sa pagbantay, mao nga pas mayo nga maglikay na lang, pahimangno sa mga doktor.

============

Calape hatchery sa kapinan 

Ibalhin sa Sinandigan Ubay 

Rey Anthony Chiu 

TAGBILARAN CITY, Bohol. May 31, 2013 (PIA) – Ibalhin na sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) ang ilahang hatchery sa kapinan nga karon anaa sa Panggangan Calape, ngadto sa Ubay. 

Kini maoy gipaambit ni Leo Bongalos sa BFAR didto sa Kapihan sa PIA niadtong Huwebes Mayo 30. 

Matud niya, ang pagbalhin sa pasilidad nga maoy tinubdan sa mga gipang-sabod nga abalone o kapinan sa mga kwalipekadong marine protected areas sa tibuok Bohol dala sa mas maayong lugar nga nakita sa BFAR. 

Dugang niya, nagkakusog pa gihapon ang panginahanglan sa semilya sa bangus dinhi duol sa Tagbilaran, hingundan nga ang kanhi lugar nga gihimong hatchery sa kapinan, himoon na nga kompletong buhi-anan sa semilya sa bangus. 

Ang bangus nga ipapusa unya sa hatchery facility sa Calape, ipang-apud-apod sa mga pribado ug mga komersyal nga operators sa mga punong kansang mga negosyo mao ang pagbuhi og bangus. 

Ibalhin na sa Sinandigan, Ubay ang pasilidad sa kapinan, butyag niya. 

Ang kapinan, usa ka matang sa kinhason nga lamian ang iyang unod, gawas nga ang dagat nga buhi-an sa kapinan, magkaanam usab og kahi-uli sa iyang piskay nga kondisyon. 

Gawas sa unod nga makuha sa kapinan, may international nga pamalit sa kabhang o bagal niini. 

Ang bagal o kabhang sa kapinan mas gigamit isip fashion accessory og novelty item tungod sa daw perlas nga coating sa sulod niini. 

Ang kapinan usab usa ka talagsaon nga kinhason nga may naglinya nga mga buslot sa iyang bagal, ug sarang gigamit isip keyholder, ug uban pang accessories. 

Ang BFAR nagpabuhi sa mga kapinan tungod kay gawas nga dagko kini og unod og may dakong panginahanglan, nakita usab sa ahensya ang maayong epekto sa usa ka marine sanctuary kon dunay abalone niini. 

Daghan na nga mga marine protected areas ang may gisabod nga abalone, ang labing mga bag-o niini mao ang sa Guiwanon, Maribojoc ug sa Naatang sa Jagna, matud ni Bongalos.